IMPS meaning in marathi जाणून घ्या: IMPS म्हणजे काय? ही एक 24×7 उपलब्ध असणारी, सुरक्षित आणि तात्काळ पैसे पाठवण्याची सेवा आहे. या प्रणालीची वैशिष्ट्ये आणि ती कशी काम करते, याची संपूर्ण माहिती मिळवा. या लेखामध्ये आपण IMPS meaning in marathi याबद्दल संपूर्ण माहिती पाहणार आहोत.
प्रस्तावना :-
IMPS meaning in marathi या लेखामध्ये आपण IMPS म्हणजे काय ? IMPS ची उद्दिष्टे वैशिष्ट्ये, IMPS चे फायदे, आय एम पी एस द्वारे मोबाईल बँकिंग साठी पूर्व आवश्यकता काय आहे तसेच IMPS द्वारे निधी कसा हस्तांतरित करायचा म्हणजेच IMPS द्वारे पैसे कसे ट्रान्सफर करायचे, IMPS कसे काम करते?
IMPS साठी शुल्क आणि व्यवहार मर्यादा काय आहेत, तसेच किती वेळ लागतो त्याची काही उदाहरणे तसेच IMPS हस्तांतरणाचे वेगवेगळे प्रकार, IMPS सेवा वापरण्यापूर्वी विचारात घ्या सारखे महत्त्वाच्या गोष्टी या सगळ्यांचा अभ्यास आपण या लेखांमध्ये करणार आहोत. हा लेख तुमच्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचा असेल.
IMPS Meaning in Marathi । आयएमपीएस म्हणजे काय?
IMPS म्हणजे इमिजेट पेमेंट सर्विस (Immediate Payment Service) म्हणजेच याला तात्काळ पेमेंट सेवा असे देखील मराठीमध्ये म्हटले जाते. ही अशी एक सेवा आहे जी बँक आधारित सेवा आहे, ज्यामुळे तुम्ही आठवड्यातले 24 तासही कधीही, कुणालाही, कोठेही आणि कितीही त्वरित पैसे पाठवू शकता आणि प्राप्त देखील करू शकता.
IMPS ही सेवा National Payment Corporation of India म्हणजे एनपीसीआय (NPCI) द्वारे दिली जाते. त्यामुळे आजकालच्या या डिजिटल युगामध्ये पैसे पाठवायला फक्त एक क्लिक करावे लागते. या IMPS व्यतिरिक्त एनईएफटी (NEFT) ,आरटीजीएस (RTGS) या वेगवेगळ्या सुविधा देखील बँकांमार्फत दिल्या जातात. याद्वारे आपण घरबसल्या लाखो रुपये एकमेकांना ट्रान्सफर करू शकतो.
परंतु एनईएफटी आणि आरटीजीएस या इन्स्टंट ट्रान्सफर सेवा देत नाहीत, पण IMPS मात्र आपल्याला एक त्वरित पैसे पाठवण्यासाठी हा उत्तम पर्याय आहे. ही सुविधा येण्याआधी आपल्या सर्वांना पैसे ट्रान्सफर करण्यासाठी बँकेत जावे लागत होते. पण ही सुविधा आल्यानंतर हे आपले काम वाचले असून आपण आता घरबसल्या आपल्या मित्रांना, नातेवाईकांना सहजपणे पैसे ट्रान्सफर करू शकतो.
IMPS म्हणजे हि एक डिजिटल पेमेंट करण्यासाठी बँकेने दिलेली सेवा आहे . आता डिजिटल पेमेंट म्हणजे काय हे समजून घेण्यासाठी हे देखील वाचा – डिजिटल पेमेंट म्हणजे काय? 10 Powerful Security Tips
IMPS ची उद्दिष्टे | Objectives of IMPS
ग्राहकांना त्यांच्या बँक खात्यामध्ये अतिशय पटकन आणि सुरक्षितपणे पैसे पाठवता यावे किंवा मिळावे हे या IMPS चे मुख्य उद्दिष्ट आहे. Mobile Banking किंवा Internet Banking किंवा ATM वापरून आपल्याला IMPS करता येते. यानुसार IMPS ची मुख्य उद्दिष्टे काही खालील प्रमाणे आहेत ती आपण बघू या.
१. पैशाचे त्वरित हस्तांतर
आय एम पी एस चा मुख्य उद्देश हाच आहे की एका ग्राहकाकडून दुसऱ्या ग्राहकाकडे पैशाचे त्वरित हस्तांतर व्हावे आणि ते सुद्धा आठवड्यातील 24 तासही हस्तांतर व्हावे. त्यामुळे हा मुख्य उद्देश आहे आय एम पी एस चा की पैशाचे त्वरित म्हणजेच तात्काळ हस्तांतर.
२. लाभार्थीच्या मोबाईल नंबरने पेमेंट सोपे करणे
या सेवेमुळे पैसे पाठवण्यासाठी बँक खाते क्रमांक, IFSC कोड इत्यादी तपशील लक्षात ठेवण्याची गरज नाही. तुम्ही फक्त लाभार्थीचा मोबाईल नंबर आणि त्याचा MMID (Mobile Money Identifier) वापरून तात्काळ पैसे पाठवू शकता. यामुळे पेमेंटची प्रक्रिया जलद आणि सोपी होते.
३. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाच्या (RBI) धोरणांना पाठिंबा
भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) देशात डिजिटल पेमेंटला प्रोत्साहन देत आहे. IMPS हे याच धोरणाचा एक भाग आहे. कॅशलेस (cashless) व्यवहारांना चालना देणे आणि रोख पैशांचा वापर कमी करणे हे यामागचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे. यामुळे देशाची अर्थव्यवस्था अधिक पारदर्शक आणि कार्यक्षम बनते.
४. मोबाइल पेमेंट सिस्टीममध्ये सुरक्षितता आणि परस्पर कार्यक्षमता
रिझर्व्ह बँकेने २००८ मध्ये मोबाइल पेमेंटसाठी काही मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली होती. IMPS ने त्याच मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करत, विविध बँका आणि मोबाइल ऑपरेटर यांच्यात एक सुरक्षित आणि परस्पर कार्यक्षम (Interoperable) प्रणाली तयार केली. याचा अर्थ असा की कोणत्याही बँकेचा ग्राहक दुसऱ्या कोणत्याही बँकेच्या ग्राहकाला सहजपणे पैसे पाठवू शकतो.
५. मोबाइल आधारित बँकिंग सेवांसाठी पाया तयार करणे
IMPS ने केवळ पैसे पाठवण्यासाठीच नव्हे, तर मोबाइल बँकिंगच्या अनेक सेवांसाठी एक मजबूत पाया तयार केला आहे. यामुळे भविष्यात मोबाइलवर अनेक प्रकारच्या आर्थिक सेवा (जसे की, बिल भरणे, तिकीट बुकिंग करणे, इ.) देणे शक्य झाले आहे. थोडक्यात, IMPS हे मोबाइल बँकिंगच्या क्रांतीचे पहिले पाऊल ठरले.
हे देखील वाचा – What Is Net Banking | नेट बँकिंग म्हणजे काय – 10 Important Things
६ . ग्राहकांना मोबाईल साधने वापरण्याची सोय
IMPS (Immediate Payment Service) चे मुख्य उद्दिष्ट हे आहे की बँक ग्राहकांना त्यांच्या स्मार्टफोन किंवा फीचर फोनचा वापर करून त्यांच्या बँक खात्यातून पैसे पाठवता यावे. यामुळे बँकेत किंवा ATM मध्ये जाण्याची गरज कमी होते आणि बँकिंग सेवा अधिक सोयीस्कर बनतात.
आयएमपीएसची वैशिष्ट्ये । Features of IMPS
IMPS (Immediate Payment Service) हे एक महत्त्वाचे इलेक्ट्रॉनिक फंड ट्रान्सफर साधन आहे. त्याची प्रमुख वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
१ . २४x७ उपलब्धता
IMPS सेवा 24 तास, 7 दिवस उपलब्ध असते. याचा अर्थ तुम्ही कोणत्याही वेळी, अगदी रात्री उशिरा किंवा सार्वजनिक सुट्ट्यांमध्येही, पैसे ट्रान्सफर करू शकता. NEFT आणि RTGS सारख्या इतर सेवांच्या तुलनेत हे एक मोठे वैशिष्ट्य आहे, कारण त्यांच्या कामकाजाच्या विशिष्ट वेळा असतात.
२ . तात्काळ निधी हस्तांतरण
IMPS द्वारे केलेले व्यवहार तात्काळ पूर्ण होतात. तुम्ही पैसे पाठवताच, ते लगेचच दुसऱ्या व्यक्तीच्या खात्यात जमा होतात. यामुळे, दोन्ही पक्षांना, म्हणजेच पैसे पाठवणारे आणि प्राप्तकर्ते, लगेचच व्यवहाराची सूचना मिळते.
३ . वापरण्यास सोपी प्रक्रिया
IMPS वापरणे खूप सोपे आहे. यासाठी फक्त तुम्हाला तुमच्या बँक खात्यात मोबाइल बँकिंग सुविधा सक्रिय करावी लागते. तुम्ही तुमच्या बँकेच्या मोबाइल ॲपद्वारे काही सोप्या स्टेप्समध्ये पैसे ट्रान्सफर करू शकता. यासाठी तुम्हाला फक्त प्राप्तकर्त्याचा मोबाइल नंबर आणि MMID (Mobile Money Identifier) किंवा बँक खाते क्रमांक आणि IFSC कोड आवश्यक असतो.
४ . बहुपयोगी उपयोग
IMPS फक्त व्यक्ती-ते-व्यक्ती (Person-to-Person) पैसे ट्रान्सफर करण्यासाठीच नाही, तर अनेक प्रकारच्या व्यवहारांसाठी वापरले जाते. उदा.
- P2M (Person-to-Merchant) पेमेंट: तुम्ही शॉपिंग, तिकीट बुकिंग, बिल पेमेंट इत्यादींसाठी IMPS वापरू शकता.
- बिल पेमेंट: वीज बिल, पाणी बिल, विमा हप्ते यांसारख्या गोष्टी भरण्यासाठी IMPS खूप उपयुक्त आहे.
- फी भरणे: शाळा किंवा कॉलेजची फी भरण्यासाठीही याचा वापर केला जातो.
५ . सुरक्षितता
IMPS व्यवहार पूर्णपणे सुरक्षित असतात. प्रत्येक व्यवहारासाठी MPIN (Mobile Personal Identification Number) आणि OTP (One Time Password) चा वापर केला जातो, ज्यामुळे तुमच्या खात्यातून होणाऱ्या व्यवहारांवर पूर्ण नियंत्रण राहते आणि ते सुरक्षित राहतात.
हे सर्व वैशिष्ट्ये IMPS ला जलद, सुरक्षित आणि सोयीस्कर पेमेंट पर्याय बनवतात.
IMPS चे फायदे | Advantages of IMPS
IMPS (Immediate Payment Service) ही केवळ एक पेमेंट पद्धत नसून, ती आपल्या दैनंदिन आर्थिक व्यवहारांना सोपी, जलद आणि सुरक्षित बनवणारी एक महत्त्वाची सेवा आहे. IMPS वापरकर्त्यांना अनेक फायदे देते, ज्यामुळे ती भारतातील सर्वात लोकप्रिय आणि विश्वसनीय डिजिटल पेमेंट प्रणाली बनली आहे. खालील प्रमुख फायदे IMPS ला इतर पेमेंट सेवांपेक्षा वेगळे ठरवतात:
IMPS (Immediate Payment Service) वापरण्याचे फायदे सोप्या भाषेत खालीलप्रमाणे आहेत:
१ . जलद आणि सुरक्षित:
IMPS द्वारे पैसे लगेच ट्रान्सफर होतात. तुम्ही पैसे पाठवल्याबरोबर ते दुसऱ्याच्या खात्यात जमा होतात. तसेच, हे व्यवहार खूप सुरक्षित असतात, ज्यामुळे तुमच्या पैशांची सुरक्षितता कायम राहते.
२ . कधीही वापरा:
IMPS सेवा 24×7 उपलब्ध असते. याचा अर्थ तुम्ही दिवसा किंवा रात्री, बँक सुट्टीच्या दिवशीही कधीही पैसे पाठवू शकता. यासाठी बँकेच्या वेळेची वाट पाहावी लागत नाही.
३ . सोपे आणि बहुउपयोगी:
तुम्ही तुमच्या मोबाइल किंवा इंटरनेट बँकिंगद्वारे IMPS वापरू शकता. हे खूप सोपे आहे. तसेच, याचा उपयोग फक्त पैसे पाठवण्यासाठीच नाही तर ऑनलाइन शॉपिंग, बिल भरणे, तिकीट काढणे अशा अनेक कामांसाठी होतो.
४ . लगेच सूचना मिळतात:
जेव्हा तुम्ही IMPS द्वारे पैसे पाठवता, तेव्हा तुम्हाला आणि पैसे मिळवणाऱ्या दोघांनाही लगेच तुमच्या बँकेकडून मेसेज येतो. यामुळे तुम्हाला व्यवहाराची माहिती लगेच मिळते आणि व्यवहारात पारदर्शकता राहते.
५ . सोपे लाभार्थी जोडणे:
IMPS मध्ये पैसे पाठवण्यासाठी ज्याला पैसे पाठवायचे आहेत त्याचा फक्त मोबाईल नंबर आणि MMID (Mobile Money Identifier) वापरून तुम्ही त्याला लगेच लाभार्थी म्हणून जोडू शकता. यामुळे मोठी बँक अकाउंट नंबरची माहिती भरण्याची गरज नाही.
मोबाईल बँकिंगद्वारे IMPS साठी पूर्व-आवश्यकता । IMPS सेवा वापरण्यापूर्वी विचारात घेण्यासारख्या गोष्टी
इमिजिएट पेमेंट सर्विस द्वारे मोबाईल बँकिंग साठी काही पूर्व आवश्यकता आहेत. ज्या आवश्यकता आपण विचारात घेतल्या पाहिजेत. त्या पूर्व आवश्यकता म्हणजे:
१.बँक अकाउंट
Imediate Payment Service म्हणजेच IMPS ही सुविधा तुम्हाला मिळवण्यासाठी त्यासाठी आधी एका बँकेमध्ये तुमचे अकाउंट असणे गरजेचे आहे. बँकेत जर अकाउंट असेल तरच तुम्हाला या सुविधेचा लाभ घेता येईल.
हे देखील वाचा – 10 Powerfull बँक खाते प्रकार – तुमच्यासाठी Perfect पर्याय शोधा !
२.मोबाईल बँकिंग चे रजिस्ट्रेशन
तुम्हाला तुमच्या बँकेचे मोबाईल बँकिंग चालू करून घेणे आवश्यक असेल. मोबाईल बँकिंग चालू नसेल तर तुम्हाला IMPS म्हणजेच इमिजेट पेमेंट सर्विस ही वापरता येणार नाही. त्यामुळे ही सेवा तुम्हाला घ्यायची असेल तर तुम्हाला तुमच्या बँकेची मोबाईल बँकिंग सेवा सुरू करावी लागेल.
३.स्मार्टफोन किंवा एसएमएस सुविधा
मला जर मोबाईल द्वारे IMPS सुविधा वापरायचे असेल तर तुमच्याकडे एक स्मार्टफोन असणे आवश्यक आहे आणि बँकेसाठीची एसएमएस सुविधा देखील असणे आवश्यक आहे. कारण काही वेळेस IMPS ही सुविधा एसएमएस आधारित देखील असू शकते, जर तुमची बँक एसएमएस आधारित IMPS सर्विस प्रोव्हाइड करत असेल तर यासाठी तुम्हाला एसएमएस सुविधा आधी चालू करून घ्यावी लागेल.
४.इंटरनेटची सुविधा
सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे तुमच्याकडे एक चांगली इंटरनेट ची सुविधा म्हणजे इंटरनेट कनेक्शन असणे आवश्यक आहे, कारण IMPS ही सुविधा इंटरनेटशिवाय काम करत नाही.
५.प्राप्तकर्ता म्हणजेच पुढील व्यक्ति बद्दल महत्त्वाची माहिती
ज्या व्यक्तीला तुम्हाला IMPS द्वारे पैसे पाठवायचे असतील अशा व्यक्तीची काही महत्त्वाची माहिती तुमच्याकडे असणे आवश्यक आहे, जसे की त्याचा मोबाईल नंबर किंवा MMID किंवा Bank Account Number अशा प्रकारची महत्त्वाची माहिती तुमच्याकडे असणे आवश्यक आहे. तरच तुम्हाला IMPS ही सुविधा पैसे पाठवण्यासाठी वापरता येईल.
IMPS द्वारे निधी कसा हस्तांतरित करायचा? | IMPS द्वारे पैसे कसे ट्रान्सफर करायचे?
इथे तुम्हाला IMPS द्वारे निधी कसा हस्तांतरित करायचा म्हणजेच IMPS द्वारे पैसे कसे ट्रान्सफर करायचे याबद्दल काही महत्त्वाच्या पायऱ्या दिलेल्या आहेत. या पायऱ्या तुम्हाला IMPS द्वारे पैसे पाठवण्यासाठी मदत करू शकतात.
१.एप्लीकेशन किंवा एसएमएस
IMPS द्वारे पैसे पाठवण्यासाठी तुम्ही तुमच्या बँकेच्या एप्लीकेशन मध्ये लॉगिन करून बँकेने पुरवलेल्या एसएमएस सेवेचा उपयोग पैसे पाठवण्यासाठी करू शकता.
२.प्राप्त करता म्हणजे लाभार्थीची माहिती
लाभार्थी म्हणजे असा व्यक्ती ज्याला पैसे पाठवायचे आहेत अशा व्यक्तीचा मोबाईल नंबर आणि एम एम आय डी म्हणजेच मोबाईल मध्ये आयडेंटिफायर तुमच्याकडे असणे आवश्यक आहे. याशिवाय तुम्हाला आय एम पी एस द्वारे पैसे पाठवता येणार नाही.
३.माहिती भरणे
पुढील व्यक्तीचा मोबाईल नंबर एम एम आय डी तसेच किती रक्कम पाठवायची आणि तुमच्या मोबाईलचा एमपी म्हणजेच मोबाईल पर्सनल आयडेंटिफिकेशन नंबर त्या एप्लीकेशन मध्ये टाका.
४.खात्रीच्या बटनावर क्लिक
वरील सर्व माहिती भरल्यानंतर, पैसे पाठवण्याच्या कन्फर्म बटणावर क्लिक करावे. यानंतर आपला TPIN नंबर टाकावा. हा TPIN नंबर फक्त तुम्हालाच माहीत असावा इतर कोणत्याही व्यक्तींना माहिती होऊन देऊ नका.
५.पैसे पाठवण्याची पुष्टी
TPIN टाकल्यानंतर ही प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर तुमच्या खात्यातून पैसे कट होतील आणि लाभार्थीच्या खात्यात जमा होतील. या संपूर्ण व्यवहाराचा तुम्हाला पुष्टीकरण SMS येईल. यावरून तुम्हाला तुमच्या ट्रांजेक्शन बद्दल माहिती समजेल.
६.संदर्भ क्रमांक जतन करणे
पैसे पाठवल्यानंतर तुमच्या मोबाईल स्क्रीनवर त्याची रिसीट म्हणजेच पूर्ण व्यवहाराची माहिती दिसेल. यामध्ये तुम्हाला व्यवहार संदर्भ क्रमांक म्हणजेच ट्रांजेक्शन रेफरन्स नंबर हा जपून ठेवावा लागेल कारण भविष्यात काही अडचणी आल्यास त्याची चौकशी करण्यासाठी तुम्हाला या नंबर ची मदत होते. त्यामुळे हा नंबर जपून ठेवा.
अशाप्रकारे तुम्ही IMPS द्वारे पुढच्या व्यक्तीला पैसे पाठवू शकता.
IMPS शुल्क आणि व्यवहार मर्यादा
प्रत्येक IMPS च्या व्यवहारासाठी, रकमेनुसार काही शुल्क भरावे लागते. तथापि, 10,000 ते 5 लाख रुपयांपर्यंतच्या रकमेसाठी IMPS शुल्क साधारणपणे 2.50 ते 25 रुपयांपर्यंत असते.
भारतातील काही बँकांचे IMPS शुल्क खालील तक्त्यात दिले आहे:
| बँकांची यादी | IMPS शुल्क |
| स्टेट बँक ऑफ इंडिया | ऑनलाइन (YONO, नेट बँकिंग) व्यवहारांवर ₹25,000 पर्यंत कोणतेही शुल्क नाही. त्यानंतर रकमेनुसार शुल्क लागू होते. |
| कोटक महिंद्रा बँक | बहुतेक ऑनलाइन IMPS व्यवहारांसाठी कोणतेही शुल्क नाही. |
| आयसीआयसीआय बँक | ₹1,000 पर्यंतच्या व्यवहारांसाठी ₹2.50 + GST. त्यानंतर रकमेनुसार ₹5 ते ₹15 + GST. |
| बँक ऑफ बडोदा | रकमेनुसार ₹2.50 ते ₹25 पर्यंत शुल्क + GST. |
| पंजाब नॅशनल बँक | ₹1,000 पर्यंतच्या व्यवहारांसाठी कोणतेही शुल्क नाही. त्यानंतर रकमेनुसार शुल्क लागू होते. |
| एचडीएफसी बँक | ₹1,000 पर्यंतच्या व्यवहारांसाठी ₹3.50 + GST. त्यानंतर रकमेनुसार ₹5 ते ₹15 + GST. |
| अ‍ॅक्सिस बँक | रकमेनुसार ₹2.50 ते ₹10 पर्यंत शुल्क + GST. |
| कॅनरा बँक | रकमेनुसार ₹5 ते ₹18 पर्यंत शुल्क + GST. |
| एयू स्मॉल फायनान्स बँक | प्रति व्यवहार ₹10 + GST. |
IMPS मर्यादा आणि वेळ
इथे तुम्हाला भारतातील प्रमुख 10 बँकांसाठी आय एम पी एस मर्यादेबद्दल माहिती दिलेली आहे. परंतु एक गोष्ट लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की भारतीय रिझर्व बँकेनुसार IMPS ची जास्तीत जास्त मर्यादा ही पाच लाख प्रति व्यवहार आहे.
परंतु बँक स्वतःच्या धोरणानुसार ही मर्यादा कमी जास्त देखील करू शकते. ही माहिती वेळोवेळी सुद्धा बदलू शकते म्हणून व्यवहार करण्यापूर्वी तुम्ही तुमच्या बँकेच्या अधिकृत वेबसाईटवर जाऊन किंवा ॲप वर जाऊन याची खात्री करू शकता.
प्रमुख बँकांसाठी IMPS मर्यादा
| बँकेचे नाव | प्रति व्यवहार मर्यादा (Per Transaction Limit) | दैनंदिन मर्यादा (Daily Limit) |
| HDFC बँक | ₹5,00,000 | ₹5,00,000 (काही विशिष्ट खात्यांसाठी यापेक्षा जास्त असू शकते.) |
| ICICI बँक | ₹5,00,000 | ₹20,00,000 (iMobile ॲप वापरल्यास) |
| स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI) | ₹5,00,000 | ₹25,00,000 (खात्याच्या प्रकारानुसार) |
| कोटक महिंद्रा बँक | ₹5,00,000 | ₹5,00,000 |
| अ‍ॅक्सिस बँक | ₹5,00,000 | ₹5,00,000 |
| पंजाब नॅशनल बँक (PNB) | ₹2,00,000 | ₹2,00,000 (PNB One ॲपसाठी), ₹50,000 (इतर मार्गांसाठी) |
| बँक ऑफ बडोदा | ₹5,00,000 | ₹5,00,000 |
| कॅनरा बँक | ₹2,00,000 | ₹2,00,000 |
| युनियन बँक ऑफ इंडिया | ₹2,00,000 | ₹2,00,000 |
| आयडीबीआय बँक | ₹2,00,000 | ₹2,00,000 |
IMPS साठी वेळेची मर्यादा म्हणजे IMPS ही सेवा आठवड्यातले सातही दिवस आणि विशेष म्हणजे 24 तास उपलब्ध असते. परंतु काही बँका आपल्या ग्राहकांना विशिष्ट वेळ देतात, जसे की सकाळी आठ ते रात्री आठ पर्यंत वेळ देतात. यासाठी महत्त्वाचे कारण म्हणजे बँकांच्या ग्राहकांची फसवणूक किंवा त्यांच्या पैशाची चोरी होऊ नये यासाठी या वेळा दिला जातात.
IMPS चे उदाहरण
मी IMPS व्यवहाराचे एक सोपे उदाहरण खाली देत आहे.
समजा, रमेशला सुरेशला IMPS वापरून ₹5,000 पाठवायचे आहेत. रमेश आणि सुरेश या दोघांचीही वेगवेगळ्या बँकांमध्ये खाती आहेत.
पहिली पायरी: माहिती गोळा करणे रमेशला सुरेशच्या बँक खात्याचे तपशील लागतील.
- सुरेशचा बँक खाते क्रमांक.
- सुरेशच्या बँकेचा IFSC कोड.
दुसरी पायरी: मोबाईल बँकिंग ॲप उघडणे रमेश त्याच्या बँकेचे मोबाईल बँकिंग ॲप उघडेल आणि आपल्या युजर आयडी आणि पासवर्डने लॉग इन करेल.
तिसरी पायरी: पैसे पाठवण्याची प्रक्रिया सुरू करणे
- रमेश ॲपमधील ‘पैसे पाठवा’ (Fund Transfer) पर्याय निवडेल.
- तो IMPS (IFSC) हा पर्याय निवडेल.
- आता, तो सुरेशला एक नवीन लाभार्थी (Beneficiary) म्हणून जोडेल.
- तो सुरेशचा बँक खाते क्रमांक टाकेल.
- तो सुरेशच्या बँकेचा IFSC कोड टाकेल.
- तो सुरेशचे नाव आणि इतर आवश्यक माहिती भरेल.
चौथी पायरी: व्यवहार पूर्ण करणे
- एकदा लाभार्थी जोडल्यानंतर, रमेशला ₹5,000 ही रक्कम टाकावी लागेल.
- व्यवहार पूर्ण करण्यासाठी, त्याला त्याचा MPIN (मोबाईल पिन) किंवा OTP (वन-टाइम पासवर्ड) टाकावा लागेल.
- रमेश व्यवहाराची पुष्टी करेल.
पाचवी पायरी: पुष्टीकरण
- पुष्टीकरण केल्यावर, काही सेकंदांमध्येच रमेशच्या खात्यातून ₹5,000 कमी होतील आणि सुरेशच्या खात्यात जमा होतील.
- रमेश आणि सुरेश दोघांनाही त्यांच्या बँकेकडून व्यवहार यशस्वी झाल्याचा SMS मिळेल. या SMS मध्ये एक संदर्भ क्रमांक (Reference Number) असतो, जो भविष्यात गरजेनुसार वापरता येतो.
हे उदाहरण IMPS व्यवहाराची संपूर्ण प्रक्रिया स्पष्ट करते. ही प्रक्रिया अतिशय सोपी, सुरक्षित आणि जलद असल्यामुळे IMPS हा एक लोकप्रिय पर्याय आहे.
आयएमपीएस हस्तांतरणाचे प्रकार
IMPS हस्तांतरणाचे मुख्यतः चार प्रकार पडतात. त्यामध्ये IFSC कोड वापरून IMPS ट्रान्सफर , SMS वापरून IMPS ट्रान्सफर , MMID वापरून IMPS ट्रान्सफर आणि ATM वापरून IMPS ट्रान्सफर असे चार मुख्यता प्रकार पडतात, याची सविस्तर माहिती आपण आता बघूया.
१. IFSC कोड वापरून IMPS ट्रान्सफर
ही पैसे पाठवण्याची सर्वात सामान्य पद्धत आहे. यासाठी तुम्हाला चांगल्या इंटरनेट कनेक्टिव्हिटीसह तुमच्या बँकेचे मोबाईल किंवा नेट बँकिंग ॲप वापरावे लागेल.
- तुमच्या बँक खात्यात लॉग इन करा.
- ‘फंड ट्रान्सफर’ किंवा ‘पैसे पाठवा’ हा पर्याय निवडा.
- लाभार्थी (पैसे मिळवणारी व्यक्ती) म्हणून नवीन व्यक्तीला जोडा. यासाठी तुम्हाला त्या व्यक्तीचा खाते क्रमांक, IFSC कोड, बँकेचे नाव आणि व्यवहाराची रक्कम टाकावी लागेल.
- सर्व माहिती तपासल्यानंतर, ‘पुष्टी करा’ (Confirm) बटण दाबा.
- तुम्ही पाठवलेल्या व्यवहाराची माहिती तुम्हाला SMS किंवा ईमेल द्वारे मिळेल.
२. SMS वापरून IMPS ट्रान्सफर
हा पैसे पाठवण्याचा एक सोपा मार्ग आहे, जो खास करून इंटरनेट कनेक्टिव्हिटी कमी असेल तिथे उपयोगी पडतो.
- तुमच्या बँकेने दिलेल्या विशिष्ट फॉरमॅटमध्ये SMS टाइप करा. यामध्ये सहसा लाभार्थीचा खाते क्रमांक, IFSC कोड आणि रक्कम असते.
- हा SMS तुमच्या बँकेने दिलेल्या अधिकृत क्रमांकावर पाठवा.
- तुम्हाला बँकेकडून एक MPIN किंवा OTP टाकण्यासाठी मेसेज येईल.
- MPIN/OTP टाकल्यानंतर, पैसे पाठवण्याची प्रक्रिया पूर्ण होईल आणि तुम्हाला SMS द्वारे माहिती मिळेल.
३. MMID वापरून IMPS ट्रान्सफर
जर तुम्ही मोबाईल नंबर वापरून पैसे पाठवू इच्छित असाल, तर ही पद्धत उत्तम आहे.
- तुमच्या बँकेत मोबाईल बँकिंगसाठी नोंदणी करा. तुम्हाला तुमचा MMID (मोबाईल मनी आयडेंटिफायर) कोड मिळेल.
- मोबाईल बँकिंग ॲपमध्ये लॉग इन करा.
- ‘फंड ट्रान्सफर’ निवडून ‘IMPS’ पर्याय निवडा.
- लाभार्थीचा मोबाईल नंबर आणि त्याचा MMID टाकून रक्कम भरा.
- तुमचा MPIN किंवा OTP वापरून व्यवहार पूर्ण करा.
- तुम्हाला SMS किंवा ईमेल द्वारे पेमेंटची माहिती मिळेल.
४. ATM वापरून IMPS ट्रान्सफर
जरी ही पद्धत कमी वापरली जात असली, तरी एटीएममधूनही पैसे पाठवता येतात. यासाठी तुम्हाला फक्त लाभार्थीचा डेबिट कार्ड नंबर माहित असणे आवश्यक आहे.
- ATM मध्ये तुमचे डेबिट कार्ड घालून पिन टाका.
- ‘फंड ट्रान्सफर’ पर्याय निवडा.
- ‘IMPS’ पर्याय निवडा.
- लाभार्थीचा डेबिट कार्ड नंबर आणि रक्कम टाका.
- व्यवहार पुष्टी (confirm) करा.
- तुम्हाला SMS किंवा ईमेल द्वारे पेमेंटची माहिती मिळेल.
हे आहेत IMPS द्वारे पैसे पाठवण्याचे वेगवेगळे आणि सोपे मार्ग. यापैकी कोणताही पर्याय वापरून तुम्ही सुरक्षितपणे पैसे ट्रान्सफर करू शकता.
निष्कर्ष : IMPS Meaning in Marathi
IMPS (Immediate Payment Service) ही एक अतिशय उपयुक्त आणि जलद ऑनलाइन पैसे हस्तांतरण (Online Money Transfer) सेवा आहे. ही सेवा तुम्हाला २४x७x३६५ दिवस, म्हणजेच वर्षाचे ३६५ दिवस, २४ तास उपलब्ध आहे. तुम्ही मोबाईल बँकिंग, इंटरनेट बँकिंग किंवा एटीएम वापरून काही सेकंदातच पैसे पाठवू शकता.
FAQ : वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
१. IMPS चे पूर्ण रूप काय आहे?
IMPS चे पूर्ण रूप आहे Immediate Payment Service (इमिजिएट पेमेंट सर्विस). मराठीत याला तत्काळ देय सेवा असेही म्हणता येईल. या सेवेद्वारे तुम्ही त्वरित पैसे पाठवू शकता.
२. बँकिंगमध्ये IMPS चा अर्थ काय आहे?
बँकिंगमध्ये IMPS ही एक तत्काळ पैसे हस्तांतरण (Instant Fund Transfer) सेवा आहे. ही सेवा तुम्ही कोणत्याही वेळी, २४ तास, ३६५ दिवस वापरू शकता. तुम्ही तुमच्या मोबाईल बँकिंग ॲप, इंटरनेट बँकिंग किंवा एटीएमचा वापर करून काही सेकंदांतच एका बँक खात्यातून दुसऱ्या बँक खात्यात पैसे पाठवू शकता. ही सेवा NPCI (National Payments Corporation of India) द्वारे नियंत्रित केली जाते.
३. कोणते पहिले आहे, IMPS की NEFT?
NEFT (National Electronic Funds Transfer) ही सेवा IMPS पेक्षा जुनी आहे.
NEFT ची सुरुवात २००५ मध्ये झाली.
IMPS ची सुरुवात २०१० मध्ये झाली.
जरी NEFT जुनी असली तरी, IMPS ही NEFT पेक्षा खूप वेगवान आहे, कारण NEFT मध्ये व्यवहार ठराविक वेळेच्या स्लॉटमध्ये (batches) पूर्ण होतात, तर IMPS मध्ये व्यवहार त्वरित पूर्ण होतात.
४. मराठीत RTGS आणि NEFT म्हणजे काय?
१. NEFT (National Electronic Funds Transfer) NEFT चा अर्थ नॅशनल इलेक्ट्रॉनिक फंड्स ट्रान्सफर आहे. ही एक ऑनलाइन पैसे हस्तांतरण प्रणाली आहे, जिथे व्यवहार बॅचमध्ये (batches) पूर्ण होतात. म्हणजे, तुम्ही पैसे पाठवल्यावर ते लगेच जमा होत नाहीत, तर काही मिनिटांनी किंवा काही तासांनी जमा होतात. NEFT मध्ये पैसे पाठवण्यासाठी कोणतीही किमान किंवा कमाल मर्यादा नाही.
२. RTGS (Real-Time Gross Settlement) RTGS चा अर्थ रिअल-टाइम ग्रॉस सेटलमेंट आहे. ही एक अशी प्रणाली आहे, जिथे पैसे त्वरित (Real-Time) आणि मोठ्या प्रमाणात (Gross) पाठवले जातात. हे व्यवहार खास करून मोठ्या रकमेसाठी (₹2 लाख किंवा त्याहून अधिक) वापरले जातात. RTGS मध्ये व्यवहार त्वरित पूर्ण होतात आणि ते बँकेच्या कामकाजाच्या वेळेतच होतात (सध्या ही सेवा २४ तास उपलब्ध आहे).
जर तुम्हाला IMPS, NEFT किंवा RTGS बद्दल आणखी काही प्रश्न असतील किंवा तुम्ही तुमच्या बँकेच्या विशिष्ट सेवांबद्दल अधिक माहिती जाणून घेऊ इच्छित असाल, तर मला नक्की सांगा. मी तुम्हाला मदत करण्यासाठी येथे आहे.
